Een dominee vermoord in Schuilingsoord.

Johannes Ledeboer was een veelbelovende jonge predikant in Groningen. Hij was cum laude afgestudeerd in de theologie en was direct aangesteld als plaatsvervangend predikant in Groningen. Al vrij snel werd hij beroepen te Kloosterburen en Hornhuizen. In september 1780 kreeg hij bericht dat zijn vader ernstig ziek was in Enschede. Het jaar daarvoor was zijn moeder al overleden en hij besloot snel af te reizen naar Enschede. Vroeg in de morgen van donderdag 14 september verliet hij Groningen te paard in zuidwaartse richting langs Haren naar Zuidlaren. In de herberg van de weduwe van Evert Jans ontmoette hij een zekere Anton Link. Link was in het bezit van een geweer en bood de dominee aan om hem te vergezellen.

Weg tussen Zuidlaren en Anloo
door Gerardus Wieringa.

Het vermeende moordwapen van Anton Link
dat bewaard wordt in het Drents Museum te Assen (1)

Ledeboer nam het aanbod met beide handen aan, omdat hij niet precies wist welke weg hij het best kon nemen. Beide mannen verlieten daarop de herberg en namen de weg over de Zuidlaarder es naar Anloo. Even buiten Zuidlaren nabij Schuilingsoord op de plek die de drie bergen genoemd werd schoot Link de dominee dood, beroofde hem van zijn horloge en zijn beurs en vluchtte met het paard van Ledeboer in de richting van Anloo.

Erg bedreven in het paardrijden was hij niet, want na enkele vergeefse pogingen om overeind op het paard te blijven besloot hij om lopend te vluchten. Het paard liep terug in de richting van Zuidlaren en Link passeerde te voet de molen van Anloo en verborg zich in het Annerhout. ‘s-Avonds werd hij niet ver vandaar in de buurt van Spijkerboor door de plaatselijke bevolking gegrepen en vastgezet aan een ring in de muur van de plaatselijke herberg. Vandaar werd hij op gehaald en afgevoerd naar de gevangenis in Assen.

Link bleek een gedeserteerde soldaat te zijn uit het regiment van luitenant-generaal van Sommerlatte. Hij ontkende de moord gepleegd te hebben. Hij verklaarde nooit in Zuidlaren te zijn geweest en ook geen geladen geweer te hebben gehad.

De klink in de herberg van Spijkerboor
(thans café 't Keerpunt) waaraan de moordenaar Anton Klink vastgeketend zou zijn geweest.

Maar er waren zoveel getuigen, die gezien hadden dat hij wel degelijk een geladen geweer had, dat hij in de Zuidlaarder herberg was geweest en dat hij de dominee had vergezeld tot de plek des onheils. Bovendien werden bij hem twee zilveren zakhorloges gevonden, waarvan één herkend werd als het horloge van Ledeboer. Ook de beurs met zilvergeld van Ledeboer was in zijn bezit gevonden.
De ontkenningen mochten dus niet baten. Op 27 januari 1781 werd Anton Link door de drost en etten van Assen veroordeeld tot de doodstraf. Op 9 februari werd het vonnis publiekelijk aan Anton Link voorgelezen, waarna het vonnis daadwerkelijk werd voltrokken. Hij werd geradbraakt op het executie terrein buiten Assen. Vervolgens kreeg hij met het moordgeweer een slag op het hart. Daarna werd zijn hoofd met een bijl door de scherprechter er afgeslagen en werd zijn hoofd en lichaam met het moordgeweer daartussen, ter afschrikking van boosdoeners, aan een paal gehecht.

Op de grafzerk van dominee Johannes Ledeboer

OP DE GRAFZERK VAN
DNUS J. LEDEBOER
BEROEPEN PREDIKANT TE HORNHUISEN EN CLOOSTERBUREN, MOORDDADIG DOODGESCHOTEN TUSSCHEN ZUIDLAREN (DE
PLAATS ZYNER RUSTE) EN ANLO, DEN 14 VAN HERFSTMAAND
MDCCLXXX

Die liefderijke by de menschen
Heer LEDEBOER, van elk bemind,
Gods-kroost en ‘s Vaders dierbaarst kind,
Moest als een wonderboom verflensen;
Vermoord, door eene ontmenschte’s hand,
Raakt’ zyne ziel, voor ‘t aardsche, in ‘t hemelsch Vaderland:
Zuidlaren bergt zijn Rif
tot de aller jongste stonden,
Wanneer ‘er loon en kroon bij Kristus word gevonden

VIGILANTER ET QUIETE

----------
Bron:
* Het verslag van het vonnis door Frederik Otto van Dörnberg Heiden, assessor en gedeputeerde van het Landschap Drenthe