Een grafsteen met een verhaal in Uithuizermeeden


Detail van de grafzerk van Jacob Alders met een tekening van de paardenwagen waarmee het voor hem zo fatale ongeluk gebeurde.


In de zomer van 1805 gebeurde er een tragisch ongeval in de omgeving van het in noordoost Groningen gelegen Oudeschip. Jacob Alders, een boer reed naar de molenaar om de voor hem gemalen gort op te halen.1) Bij de molen schrokken zijn paarden van het malen van de molen en sloegen op hol. Jacob Alders verbrijzelde hierbij zijn knie. Uiteindelijk zou hij alsnog op 19 november van dat jaar - zo'n twintig weken na het ongeval - aan zijn verwondingen overlijden.

Het verhaal staat uitgebreid opgetekend op een grafzerk op het kerkhof bij de Mariakerk van Uithuizermeeden.


Jacob Alders werd op 5 februari 1769 gedoopt als zoon van Aldert Jebbes *) en Venje (of Fenje) Jacobs. Zijn vader overleed, volgens de tekst op zijn grafzerk 43 jaar en tien maanden oud, op 2 november 1779 toen Jacob  tien jaar oud was. Zijn moeder was een paar maanden voor het hier beschreven ongeval - op 16 maart 1805 - overleden. Haar zoon werd naast haar begraven. Ook op haar zerk een uitgebreide tekst. Naast de beide grote zerken van Jacob en zijn moeder ligt de kleinere zerk van zijn vader Aldert Jebbes, begraven op 8 november 1779.



Detail van het doopboek van Uithuizermeeden
met de doopinschrijving van Jacob Alders op 5 februari  1769



*Aldert Jebbes was een zoon van Jebbe Garmts en Aaltje Allerts. Gezien de leeftijd vermeld op de grafzerk is hij waarschijnlijk het niet bij name genoemde kind dat op 22 januari 1736 in Uithuizen werd gedoopt als zoon van Jebbe Garmts en Aaltje (zie doopboek Uithuizermeeden)
.2) Jebbe Garmts was meier van de boerderij, thans gelegen aan de Klaas Wiersumsweg 9 in Oudeschip. Eigenaar was de pastorie van Uithuizermeeden. In 1749 betaalde zijn weduwe ƒ 161,50 landhuur aan de kerk. In 1762 wordt Aldert Jebbes meier op deze boerderij. Na zijn dood gaan de rechten over op zijn weduwe Fenje Jacobs.
De zo onfortuinlijke verongelukt
Jacob Alders - hij was niet getrouwd - zal ongetwijfeld voor de boerderij van wijlen zijn ouders op pad geweest zijn. De erven van Fenje Jacobs verkrijgen in 1805 het recht van vaste beklemming van het pastorieland met kwelder en aanwas voor ƒ 7000.




1) Niet duidelijk is welke molen hier wordt bedoeld. De molen van Oudeschip werd pas in 1866 gebouwd. Het zal dus waarschijnlijk één van de molens in Uithuizermeeden zijn geweest.

2)
N.b. in veel internetpublicaties wordt als doopdatum van Aldert Jebbes 18 januari 1743 opgegeven, dat ligt niet voor de hand, gelet op de leeftijd van 43 jaar Aldert in 1779. Weliswaar wordt er ook in 1743 een niet met name genoemd kind van dit echtpaar gedoopt, maar dat zal dan waarschijnlijk een ander kind geweest zijn dan Aldert. Kennelijk is hier veel van elkaar overgeschreven, zoals regelmatig in internetpublicaties gebeurt!




tekst en foto's zerken en kerk: Jan Lafeber
bronnen:
1) tekst grafzerken
2) doop- en begraafboek Uithuizermeeden
3) Historie en boerderijen van Uithuizermeeden door T.K. Nijhoff-Meijer, Uithuizermeeden, 1980


De grafzerken van Jacob Alders (rechts) zijn moeder Fenje Jacobs (links) en zijn vader Aldert Jebbes (uiterst links)

Op de grote steen links staat de tekst:

Anno 1805, den 16 Meert
is de E. eerbaare Fenje Jacobs
Weduwe van Aldert Jebbes, in het
75st Jaar harer Ouderdoms overlee
den en Leid alhier Begraven, in Lee
ven woonagtig tot de Meeden bij d
Nieuwedijk, nalatende 4 kinder
en 6 Kindskinderen Wenschende Een
zalige opstandinge ten Eeuwigen
leeven alleen uit Genaden door
JEZUM CHRISTUM onzen HEERE

Op Aard heb ik myn Loop volbracht
Mijn Lichaam leid hier nu ter Neder
tot aan de Jongsten Oordeelsdag
wanneer mijn Ziel met t Lichaam weder
VerEnigt door Gods alvermogen
zal opstaan uit het donker Graf
en ik met Opgeklaarde Oogen
mijn man alsdan Aanschouwen mag
die voor mij meer dan twintig Jaren
zijn Levensdraad wierd afgesneen
het welk my zugt op zugt deed Baren
tot dat ik daalde hier Beneen

Op de kleine steen staat de tekst:

Anno 1779 den 2 November is
overleden de E. eersame Aldert
Jebbes in den Ouderdom
van 43 Jaren en 10 Maanden.

Op de grote steen rechts staat de tekst:

1805 Den 19 November is de eerzame
Jacob Alders, zoon van Aldert Jebbes
en Fenje Jacobs woonagtig op de Meeden in het
36-ste jaar zijnes Ouderdoms Overleeden
Gedenkt al wien dit Schrift koomt Leezen

An my, die dese Zerk bedekt.
Hoe broos kortstondig is ons Leeven
na Gods Vrijmagtig wijs bestek
k was midden in myn LevensUuren
Gesond en Sterk en in den drom,
wensch dat myn Leeftijdt voort zou duuren
tot aan de Grijsen Ouderdom.
Maar ach t Gebeurde in die dagen
dat ik door Gods voorzienigheid
moest rijden met de Paardenwagen
daar wierd myn Einde voorbereid.

De molen daar men Gerst laat malen
daar hield ik Paardenwagen stil
om Gort aldaar vandaan te halen
doch anders was des Heeren wil.
de Paarden die het Malen zagen
die wierden vreselyk ontstelt
die sprongen met my van de wagen
met een verschrikkelijk Gewelt.
Ik had het Leidzeel in mijn handen
dus was myn val zeer wonderlijk Groot
mijn Knij verbriselt met zijn banden
dit was het middel van mijn dood.
Hierna leefd' hij ruim twintig weken
met pyn en smarten overlaan
totdat zyn lichaamskracht bezweken
de weg van alle vleesch moest gaan.



De Mariakerk van Uithuizermeeden
(de grafzerken liggen aan de noordwestzijde van de kerk nabij de toren)









Terug naar homepage